Rusteloze benen

7 aug 2025

Rusteloze benen, medisch bekend als Restless Legs Syndrome (RLS), kenmerken zich door een niet te onderdrukken drang om de benen te bewegen. Deze aandoening gaat vaak gepaard met een tintelend, trekkend of pijnlijk gevoel diep in de ledematen. Symptomen van rusteloze benen treden meestal op in de avond en nacht, waardoor het syndroom ook wel een 'avond- of nachtziekte' wordt genoemd.

Ben jij op zoek naar meer informatie over rusteloze benen en mogelijke ondersteuning? Lees dan verder voor uitgebreide achtergrondinformatie.

Wat zijn rusteloze benen precies?

Rusteloze benen manifesteren zich als onrustige benen met oncontroleerbare bewegingsdrang. Er worden twee hoofdvormen onderscheiden: primaire en secundaire RLS. Primaire RLS is vaak erfelijk en kan al op jonge leeftijd optreden. Secundaire RLS is het gevolg van andere factoren, zoals zwangerschap, ijzertekort, uremie (nierinsufficiëntie), medicijngebruik en leefstijl.

Opvallend is dat de aandoening vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Onder mensen met onrustige benen wordt vaker dan gemiddeld een magnesiumtekort vastgesteld. Dit verklaart waarom magnesiumsuppletie bij rusteloze benen wetenschappelijk in de belangstelling staat.

Wetenschappelijke achtergrond van rusteloze benen

Hoewel rusteloze benen al werden beschreven in de derde eeuw vóór Christus, werd het pas in 1945 door de Zweedse neuroloog Ekbom erkend als een neuromusculaire aandoening^[1]. Lange tijd bleef er discussie bestaan over de aard van RLS; velen zagen het vooral als symptoom van andere aandoeningen.

In 2007 werd echter een genetische basis voor onrustige benen aangetoond^[2], wat verklaart waarom de erfelijke variant in sommige regio's vaker voorkomt. Voor de secundaire vorm, waarbij rusteloze benen samenhangen met aandoeningen zoals diabetes of ADHD, is nog altijd geen algemeen erkende behandeling. Vaak leidt dit tot slaapproblemen, en het gebruik van slaapmedicatie kan de situatie soms verergeren bij rusteloze benen.

Behandeling van onrustige benen

Een eenduidige, succesvolle aanpak van rusteloze benen is er nog niet. In de huisartsenpraktijk ligt de focus meestal op voorlichting^[3], geruststelling en het onderzoeken van leefstijlfactoren, zoals stoppen met roken, vermijden van alcohol of cafeïne, en meer lichaamsbeweging.

Bij meer ernstige klachten worden soms medicijnen voorgeschreven. Alleen zogenoemde dopamine-agonisten zoals sifrol en ropinirol zijn officieel geregistreerd voor deze indicatie. Door de mogelijke bijwerkingen is het de vraag of deze middelen altijd opwegen tegen klachten van rusteloze benen.

Alternatieve behandelingen

Naast medicatie zijn er ook diverse alternatieve behandelingen in omloop voor rusteloze benen, waaronder:

Yoga
Trilkussens
Voetpakkingen (restiffic)
Pneumatische compressie
Acupunctuur
Massages

Het bewijs voor de effectiviteit van deze behandelingen is vooralsnog voornamelijk anekdotisch. Onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek is beperkt. Dat betekent niet dat ze per definitie niet werken tegen onrustige benen.

Magnesium en rusteloze benen

Magnesiumsuppletie bij rusteloze benen staat wetenschappelijk in de belangstelling. De interesse is gebaseerd op drie overwegingen: symptomen van RLS lijken op klachten die ook optreden bij een magnesiumtekort, magnesium staat bekend om zijn ontspannende werking, en een relatief hoog percentage mensen met RLS heeft een magnesiumtekort.

Uit een systematic review blijkt dat er geen eenduidig wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit van magnesium tegen RLS^[4]. Tegelijkertijd sluit dit een positief effect ook niet uit. Een kleinschalig onderzoek uit 2024 liet zien dat magnesiumcitraat-suppletie bij twaalf proefpersonen leidde tot een significante vermindering van de klachten^[5].

Heb je last van onrustige benen? Dan is het vaak een persoonlijke zoektocht naar wat bij jou helpt. Of magnesium kan ondersteunen bij rusteloze benen? Dat oordeel is aan jou…